Konferencje Krakowskie

Scenariusze dla polskich regionów

Jacek Woźniak: Kwestią decydującą dla województw jest stopniowe przesuwanie granic decentralizacji  

Natalia Sromek: O regionach mówi się: to lokomotywy kraju. Zgadza się pan z tym?

Jacek Woźniak: Z jednej strony przyzwyczailiśmy się do tego, że regiony są ważnym zasobem rozwojowym kraju, który sprzyja wzrostowi gospodarczemu, społecznemu i cywilizacyjnemu. Z drugiej strony brak jest aktualnie przyzwolenia społecznego i politycznego do wprowadzenia takich zmian ustrojowych, które znacznie wzmocniłyby formalne kompetencje samorządu regionalnego.

Dlaczego?

Już teraz mamy najbardziej zdecentralizowany model polityki rozwoju regionalnego wśród nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej. Z pewnością w polskiej debacie pojawi się pytanie jak silnie wzmacniać samorząd regionalny regionalny? Jest ono zasadne, gdyż w Europie dostrzegamy wstrzemięźliwość w tej kwestii. Przykłady Katalonii, Walonii i Flandrii czy Szkocji pokazują, że przy zbyt dużej samodzielności regionów państwa narodowe mogą zacząć się kruszyć.

Silne regiony nie powinny też oznaczać przekazywania samorządom kolejnych zadań, za którymi nie idą pieniądze na ich realizację.

Taka teza jest prawdziwa w odniesieniu do usług publicznych, np. szkolnictwa czy transportu komunalnego.Ale lwia część pieniędzy, które polskie regiony przeznaczają na rozwój pochodzi z funduszy europejskich. Pojawiają się pytania: Co się będzie działo z polskimi regionami po 2020 r., kiedy środków z polityki spójności będzie znacznie mniej? Czy będziemy w stanie znaleźć własne źródła finansowania? Czy przyszły model rozwojowy będzie wzmacniał polskie regiony czy raczej rząd krajowy?

Jak Pan sądzi, na co wtedy postawimy?

Nie jesteśmy z góry skazani na żadne z tych scenariuszy. Jednak niebawem może się okazać, że doszliśmy do granic decentralizacji w Polsce, biorąc pod uwagę zarówno uwarunkowania i doświadczenia europejskie (związane z doświadczeniami krajów, w których zbyt silny jest nurt separatystyczny), jaki czynniki krajowe, ale przede wszystkim problem pieniędzy dla regionów po 2020 r. Jeśli ich zabraknie, regiony będą słabnąć. Środki unijne z pewnością nie mogą być jedynym źródłem finasowania rozwoju województw, ale powinny go pobudzać. Regiony muszą postawić na lepsze wykorzystanie własnych potencjałów, na wyspecjalizowanie się w kilku wybranych dziedzinach w oparciu o tzw. inteligentne specjalizacje, aby po roku 2020, kiedy zmniejszą się fundusze UE, województwa nie popadły w stagnację, Wciąż mamy też dużo problemów hamujących rozwój na poziomie krajowym – jak choćby infrastruktura szybkiego transportu kolejowego – których regiony za władzę centralną nie rozwiążą. Dlatego tez nie zawsze decentralizacja może okazać się najbardziej efektywnym rozwiązaniem z punktu widzenia polityki rozwojowej i innowacyjnej kraju.

Co zrobić, by nie zmarnować potencjału regionów i pieniędzy, które mamy teraz do dyspozycji?

Ważna jest kwestia budowania zdolności instytucjonalnej w szczególności tworzenia takich instytucji, które w sposób trwały będą wspierały rozwój. Z tym związana jest umiejętność współpracy, szukania partnerów zarówno w otoczeniu zewnętrznym, jak i wewnątrz regionu. Kluczowa jest także jakość planowania strategicznego. Te potencjały są ze sobą powiązane i bardzo istotne. Przy obecnej konstrukcji polskiego ustroju, region nie ma kompetencji regulacyjnych – i tu, niestety, widać słabość naszego państwa.

Jaka jest przyszłość wolności regionów?

Kwestią decydującą jest proces przesuwanie granic decentralizacji. W perspektywie krótkoterminowej obszar wolności prawdopodobnie będzie się poszerzał, ponieważ sprzyja mu przyjęty teraz model i unijne instrumenty finansowe. Po 2020 roku możliwe są jednak różne scenariusze nie tylko postępu, ale także regresu. Będzie to uzależnione zarówno od koniunktury politycznej w UE dla regionów, w tym także w polityce spójności, ale również od efektywności państwa polskiego i wizji strategicznego przywództwa,

JACEK WOŹNIAK jest Pełnomocnikiem Zarządu Województwa Małopolskiego ds. Planowania Strategicznego. Podczas VII Konferencji Krakowskiej wygłosi referat pt. „Regiony polskim potencjałem rozwojowym?”. 

VII Konferencja Krakowska

Media o VII Konferencji


Fundusze Europejskie w Małopolsce Rzeczpospolita Polska Województwo Małopolskie Unia Europejska

 

 

Konferencja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014–2020